Gelir Vergisi Nedir? Kimler Öder?

Gelir Vergisi, kişilerin yıl içerisinde elde ettikleri toplam net kazanç ve iratlar (gelir getiren mülkler) üzerinden alınan doğrudan bir vergidir. Gelir Vergisi, bireysel mükelleflerin (gerçek kişilerin) belirli bir dönemde elde ettiği tüm gelirleri kapsar ve bu gelirler üzerinden devlet tarafından tahsil edilir. Ülkemizde yedi farklı kazanç türü bulunmakta ve bu kazançlar artan oranda vergilendirilmektedir.

Burada gelir vergisine tabi kişilerin genellikle kazanç hesaplarken gözden kaçırdığı husus kazancın tespitinde yıl içerisinde gider sayılan harcamaları kazançlarından düşmeyi unutmalarıdır. Gider sayılacak harcamalar gelir türüne göre değişmektedir. Örneğin; kira geliri elde eden gelir vergisi yükümlüsü her yıl belirlenen istisna tutarının üstüne gelir elde ettiği mülke ait yenileme veya bakım giderlerini de kazancından düşebilmektedir. Tüm gider ve istisnalar düşüldükten sonra geriye kalan net kazanç vergilendirilmektedir.

Gelir Vergisine Tabi Olan Gelirler

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, aşağıdaki kazanç türleri gelir vergisine tabidir:

1. Ticari Kazançlar: Şirket ortakları veya bireysel işletme sahiplerinin ticari faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar.
2. Zirai Kazançlar: Tarımsal üretim yapan kişilerin elde ettiği gelirler.
3. Serbest Meslek Kazançları: Doktor, avukat, danışman gibi serbest meslek erbaplarının kazançları.
4. Ücret Gelirleri: Çalışanların işverenden aldığı maaş ve ücretler.
5. Gayrimenkul Sermaye İratları (Kira Gelirleri): Kişilerin sahip olduğu taşınmazlardan (ev, iş yeri vb.) elde ettiği kira gelirleri.
6. Menkul Sermaye İratları: Hisse senedi temettüleri, faiz gelirleri gibi sermaye kazançları.
7. Diğer Kazanç ve İratlar: Değer artış kazançları (arsa, ev satışından elde edilen kar) ve arızi kazançlar (tesadüfen elde edilen gelirler).

Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Gelir Vergisi, artan oranlı (progressif) bir vergi sistemine sahiptir. Yani gelir arttıkça vergi oranı da artar. Türkiye’de Gelir Vergisi oranları 5 farklı orana sahiptir. %15 - %20 - %27 - %35 ve %40 olarak değişmektedir.  Yıllık toplam gelirinizin karşılık geldiği vergi oranı doğrudan uygulanmaz. Vergi dilimlerindeki gelir limitleri, her kademe için ayrı olarak değerlendirilir. Vergi dilimleri her yıl bir önceki yılın Yurt İçi Fiyat Endeksi üzerinden güncellenir. 2025 ylı için bu vergi dilimleri şöyledir;

• Yıllık geliriniz 158 bin TL'ye kadar ise vergi oranınız %15
• 330 bin TL’ye kadar ise 158 bin TL'lik kısmı için 23 bin 700 TL, üzerindeki tutarlar için %20
• 800 bin TL’ye kadar ise 330 bin TL’lik kısmı için 58 bin 100 TL, üzerindeki tutarlar için %27
• 4.3 milyon TL'ye kadar ise 800 bin TL’lik kısmı için 185 bin TL, üzerindeki tutarlar için %35
• Daha yüksek tutarlarda ise 4.3 milyon TL’lik kısım için 1 milyon 410 bin TL, üzerindeki tutarlar için ise %40 olarak hesaplanır.

📌 Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Vergi Matrahı = Brüt Gelir - Vergiden İstisna ve Giderler
Gelir Vergisi = Vergi Matrahı × İlgili Vergi Oranı

Örneğin, yıllık kazancı 200.000 TL olan bir serbest meslek erbabı için hesaplama şu şekilde yapılır:

• İlk 110.000 TL için %15 vergi: 110.000 × 0,15 = 16.500 TL
• Kalan 90.000 TL için %20 vergi: 90.000 × 0,20 = 18.000 TL
• Toplam Vergi: 16.500 TL + 18.000 TL = 34.500 TL

Gelir Vergisi Beyanı ve Ödeme Süreci Naıldır?

✔️ Beyanname Verme Süresi: Gerçek kişiler, her yıl Mart ayının sonuna kadar bir önceki yılın gelirleri için Gelir Vergisi Beyannamesi verir.
✔️ Taksitlendirme: Vergi ödemesi Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitle yapılır.
✔️ Vergi İndirimi ve İstisnalar:

• Genç Girişimci Vergi İstisnası: 29 yaş altındaki girişimciler için 3 yıl boyunca 150.000 TL’ye kadar kazanç vergiden muaf tutulur.
• Kira Geliri İstisnası: Konut kira gelirleri için her yıl belirlenen belirli bir tutara kadar vergi muafiyeti uygulanır.

Gelir Vergisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

🔹 Vergi kaçırmamak için düzenli beyanname vermek gerekir.
🔹 Giderler belgelenerek gelir vergisinden düşülebilir. (Örneğin, işyeri kirası, elektrik, internet gibi harcamalar gider olarak yazılabilir.)
🔹 Eğer birden fazla gelir türü varsa (örneğin hem maaş hem kira geliri), toplam kazanç üzerinden hesaplama yapılır.

Gelir Vergisi, herkesin kazancına göre ödediği, adaletli bir vergi sistemidir. Kazancınız arttıkça ödediğiniz vergi oranı da yükselir. Düzenli beyanname vermek ve giderlerinizi doğru hesaplamak, vergi avantajlarından yararlanmanıza yardımcı olur.